İzmir Antik Kenti;
Efes Antik Kenti olarak bilinmektedir. İzmir’in tarihi yerleri denilince akla İzmir Antik Kenti’nin gelmesi gayet doğaldır. Efes Antik Kenti’nin kuruluşu; MÖ 6000 yıllarına dayanmaktadır. Bu yerleşim merkezinin tarihin farklı dönemlerinde Roma, Yunan ve Türklere ait bir yerleşim merkezi olduğu bilinmektedir. İzmir Antik Kenti’nin içerisinde Meryem Ana Evi, Ashab-ı Kehf ve Artemis Tapınağı gibi yapıtlar yer almaktadır. Bu bağlamda, İzmir Antik Kenti’nin yalnızca İzmir için değil Türk tarihi için önemli bir yer olduğunu vurgulamak gerekir. İzmir Antik Kenti; İzmir’in Selçuk ilçesinde bulunmaktadır. Türkiye’nin en önemli tarihi ve turistik yerlerinden birisi olmasından dolayı hem yerli hem de yabancı turistlerin ilgi odağı bir yer olduğunu söylemek gerekir.
Efes Antik Kenti Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Efes Antik Kenti;
Selçuk ilçesinde bulunmasından dolayı bilhassa ziyaret etmek isteyenler açısından avantajlı bir konumda bulunmaktadır. Ege denilince akla ilk gelen ve İzmir’in tarihi yerleri arasında en başta bulunan bir yerdir. Antik Yunanlardan günümüze kadar ulaşan bu mekan; Türklerin hakimiyetine geçmeden önce Roma İmparatorluğu’nun kontrolünde bulunmaktaydı. Efes Antik Kenti içerisinde yer alan tarihi yapıların hem Türk hem de dünya kültür mirası açısından çok önemli olduğunu vurgulamak gerekir.
Efes Antik Kenti’nin kim tarafından kurulduğu hakkında net bir bilgi yoktur. Ancak, o dönemdeki kadın savaşçılar tarafından kurulmuş olma ihtimali yüksek gözükmektedir. Söz konusu kadın savaşçılara Amazon adı verilmekteydi. Buna ek olarak, Efes Antik Kenti; yaklaşık sekiz bin yıllık tarihiyle göz doldurmaktadır. İzmir Antik Kenti; Cilalı Taş Devri’nin günümüze ulaşan en önemli örnekleri arasında bulunmaktadır.
Efes Antik Kenti hakkında günümüze ulaşan bilgilerin kısıtlı olduğunu söylemek mümkündür. Efes Antik Kenti; MÖ 1000’li yıllarda göçmenlere ev sahipliği yapan bir yerdi. Bunun sebebi, İzmir Antik Kenti’nin o dönem bir liman kenti olmasıdır. Denizyolu ulaşımıyla İzmir’e gelen göçmenlerin ilk ulaştıkları yer Efes olmaktaydı. Efes Antik Kenti; o dönem ticari hayatın merkezi olduğu için göçmenlerin uzun süreli olarak burada kalması mümkün olmaktaydı.
Göçmenler, yaşamlarını devam ettirmek adına Efes’te kalmayı tercih ediyorlardı. Buna ek olarak, İzmir Antik Kenti’nden günümüze kadar ulaşan kalıntıların genel olarak General Lisimahos döneminden olduğunu belirtmek gerekir. General Lisimahos; Büyük İskender’in emri altında çalışan birisi olarak tarihteki yerini almıştır.
İzmir Antik Kenti’nin en etkileyici yönü, hiç şüphesiz sahip olduğu mimaridir. Bu kentte, tüm cadde ve sokaklar; birbirlerini dik açıyla kesmektedir. Söz konusu mimariyi oluşturan kişi ise Hippodamos’tur. Efes Antik Kenti’nin sahip olduğu mimariye ızgara planı adı verilmektedir. Efes Antik Kenti’nin mermer yapıtlar ile inşa edildiği bilinmektedir.
Bu bağlamda, kentin mimarisinin kendi dönemine göre en üst seviyede olduğunu vurgulamak gerekir. Efes’in 200 bin nüfusa sahip olduğu zamanlardan sonra birtakım talihsizlikler yaşadığından bahsetmek şarttır. Bu talihsizliklerin başında şehrin zenginleşmesine sebep olan Efes Limanı’nın dolmaya başlaması gelmektedir. Bu yüzden, Efes Limanı’nın sahip olduğu özellikleri kaybetmesi mümkün olmuştur. Doğal olarak, Efes Antik Kenti’ndeki ticaret, bu olaydan olumsuz olarak etkilenmiştir.
Söz konusu duruma çare bulmak isteyen dönemin imparatoru Hadrian; dolu olan limanı birkaç kez boşalttırarak sorunu çözmeye çalışsa da başarılı olamamıştır. Efes;bu süreçten dolayı liman özelliğini kaybetmiştir. Ayrıca, denizden uzak bir kent olmuştur. Sonuç olarak, tüm bu olayların ardından MÖ 1330 yılında Efes Türklerin hakimiyetine geçmiştir.
Efes Antik Kenti’nde bulunan Hadrianus Tapınağı’nın giriş kısmında Efes Antik Kenti’nin nasıl kurulduğuna dair efsaneyi anlatan bir yazı bulunmaktadır. İzmir Antik Kenti ziyaretine giden herkesin bu yazıyı okuması tavsiye edilmektedir. Efes’in sahip olduğu kalıntılardan bir kısmı, günümüze kadar gelmeyi başarmıştır. Bu kalıntıların yaklaşık 8-9 kilometrelik bir alanda varlığını sürdürdüğünü söylemek gerekir. Söz konusu kalıntıları ziyaret etmek adına her yıl dünyanın farklı yerlerinden 1.5 milyondan fazla insan Efes Antik Kenti’ni görmeye gelmektedir.
Efes’te bulunan dünyaca ünlü eserlerin bir kısmı hakkında bilgi verelim. Herkesin aşina olduğu Artemis Tapınağı başta olmak üzere Meryem Ana Evi, Meryem Kilisesi, Liman Hamamı, St John Kalesi, Serapis Tapınağı, İsa Bey Camii, Hadrian Tapınağı, Mermer Cadde, Mitridatis Kapısı, Büyük Tiyatro, Yamaç Evler, Saray Yapısı, Anıtsal Çeşme, Domitianus Meydanı ve daha birçok mekanın Efes Antik Kenti içerisinde bulunduğunu belirtmek gerekir.
Efes Antik Kenti’nde Gezilecek Yerler
Efes Antik Kenti ziyareti gerçekleştirmeyi düşünenler için en yakın havalimanının İzmir Adnan Menderes Havalimanı olduğunu belirtmek gerekir. Buna ek olarak, Selçuk’ta tren istasyonu bulunmaktadır. İzmir’in tarihi yerleri arasında bulunan Efes Antik Kenti’nde görülmesi gereken yerlerin başında Liman Caddesi gelmektedir. Liman Caddesi; Efes’in en uzun caddesi olmakla beraber kişinin kendisini tarihi bir geçiş törenindeymiş gibi hissetmesini sağlamaktadır.
Liman Caddesi’nin hemen kuzeyinde Meryem Kilisesi bulunmaktadır. Meryem Kilisesi’nin hristiyanlığın ilk yedi kilisesinden birisi olduğu bilinmektedir. Meryem; bu kilisede Tanrı Annesi olarak kabul edilmektedir. Bu noktada, bilhassa yabancı turistlerin burayı sıklıkla ziyaret ettiğini belirtmek gerekir.
İzmir Antik Kenti denilince akla gelen yerlerden birisi Büyük Tiyatro olmaktadır. Antik dünyanın en büyük tiyatrosu olarak bilinmektedir. Tiyatronun 24 bin kapasiteli olması, Efes Antik Kenti’nin söz konusu dönemdeki nüfusu hakkında bilgi vermektedir. Büyük Tiyatro; bu dönemde yalnızca tiyatro gösterilerinde değil gladyatörler arenası olarak da kullanılmaktaydı.
Mermer Cadde; Efes’te mutlaka görülmesi gereken yerlerden birisidir. Büyük Tiyatro ile Celsus Kütüphanesi arasındaki ulaşımın bu cadde üzerinden sağlandığını belirtmek gerekir. Mermer Cadde’nin önemi ise o dönemdeki şehircilik anlayışının ne kadar gelişmiş olduğunu göstermesinden ileri gelmektedir.
İzmir Antik Kenti mutlaka görülmesi gereken yerler arasında Aşk Evi bulunmaktadır. Aşk Evi; Efes’e gelen denizcilerin uğrak mekanı olan bir yer olarak bilinmektedir. Girişinde Afrodit heykeli bulunmaktadır. Erkekler, Aşk Evi’ne giriş yaparken Afrodit Heykeli önünde ritüel gerçekleştirmek zorundadırlar.
Celsus Kütüphanesi; Efes Antik Kenti’nin mutlaka görülmesi gereken yerleri arasında bulunmaktadır. Celsus Kütüphanesi’nin Efes’ten günümüze ulaşan en ihtişamlı mekan olduğunu belirtmek gerekir. Bilhassa ihtişamlı ön cephesi, dönemin zenginliğinin keşfedilmesi açısından önem taşımaktadır. Efes Antik Kenti; yılın 365 günü açık olmakla beraber belirli bir giriş ücreti karşılığında giriş yapılması söz konusudur.
